Bạn Trỗi K6

Sau Tết Quý Mùi, nhận được cú điện thoại của Nguyễn Hữu Hà (khóa 7) từ trên Buôn Mê Thuột báo về đã gặp Y Nguyên – Võ Động Sơn. Giờ bạn là Hiệu phó trường Đại học Tây Nguyên. Tôi mừng quá, quay ngay số máy di động 0905159908 thì nghe tiếng trả lời: “Y Nguyên đây… “

- Có nhớ chúng tao không? K., P. đây.

- Nhớ chứ, nhớ khóa 5 trường Trỗi lắm.

Thế là xa nhau đã 35 năm. Ra trường, Y Nguyên về học Đại học Nông nghiệp ở Trâu Quỳ, Gia Lâm. Nghe nói, sau đó có đi nghiên cứu sinh ở Hungary rồi về dạy ở Đại học Tây Nguyên. Tôi hỏi thăm về liệt sĩ Y Hoà, em trai Y Nguyên, thì được kể lại: “Y Hoà xung phong đi bộ đội và năm 1972 thì vào mặt trận Quảng Trị. Chiến trường ác liệt quá, Hòa hy sinh. Gia đình cũng chỉ được báo tử chứ không biết mộ phần ở đâu. Tìm kiếm mãi không có kết quả, sau này gia đình ra Quảng Trị, lấy về ít đất ở mặt trận, đưa vào Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Đắc Lắc. Coi đó là hài cốt của em…” Vậy là cho đến giờ, thầy trò chúng ta mới biết được sự thật về tin “hoàn thành việc bốc mộ của Y Hòa” mà bác Y Wang, mẹ liệt sĩ, đã viết trong thư gửi Hội trường năm 1995 ¹. Thật cảm động!

Để lấy tư liệu cho cuốn sách, Ban Biên tập đã đề nghị gia đình cung cấp cho các thư từ, bút tích của liệt sĩ. Và gia đình đã giúp chúng ta gặp lại bạn trong những ngày cách đây đã hơn 30 năm ².

Ba má thương mến!

Thế là sau hai ngày hành quân với hơn 60 cây số, hôm nay đơn vị con đã đến nơi đóng quân. Vào bộ đội, quả thực sau mấy ngày đầu con đã thấu rõ cái nặng nhọc, vất vả của nó. Trước mắt còn bao nhiêu khó khăn, gian khổ, con đã xác định cho mình rất rõ ba má ạ. Con hành quân rất khỏe và không bị tụt lại đằng sau. Con đã được tiểu đội đề nghị khen ở trung đội. Hùng, con chú Nông, được gửi giấy khen về gia đình vì có tinh thần đồng đội. Ba má ạ, con xin hứa trong cuộc thử sức tới (lấy củi, làm nhà, luyện tập quân sự) sẽ làm thật tốt để xứng đáng là con của ba má.

Trong mấy ngày hành quân vừa rồi, mỗi khi mệt là con lại sực nhớ tới lời ba má dặn dò và cảm thấy sức lực mình tăng lên gấp bội. Khó khăn sẽ còn nhiều, trước mắt là vô vàn gian khổ nhưng con xin thề quyết tâm phấn đấu vượt qua, ba má ạ. Con quyết chí xin ra nơi tuyến lửa ác liệt nhất để đọ sức với quân thù sau 3 tháng huấn luyện, chứ không muốn ở nơi nào không được đánh giặc.

Cuộc sống ở bộ đội rất vui ba má ạ. Tuy có khó khăn gian khổ, có lúc no lúc đói, song con rất vui vì đã thực hiện được ước mơ của đời mình. Ba má ạ, dù có phải ăn cơm ngô, cơm mì, uống nước mương nhưng con vẫn cảm thấy mình rắn rỏi hẳn lên. Nào leo đèo, lội suối, vác nặng mà con không cảm thấy mệt. Ba má hãy vui với sự trưởng thành của con, ba má nhé! Cho con gửi lời thăm anh Nguyên, chị Thanh và các em. Tiểu đội trưởng của con gửi lời thăm gia đình.

Cuối cùng con chúc ba má mạnh khỏe, yên tâm công tác. Còn con sẽ quyết tâm rèn luyện thật tốt để xứng đáng là đứa con ngoan của gia đình.

Con của ba má. Y Hòa.

Hòm thư của con: 643134 JC13

 * * *

 Hòa Bình, ngày 28 tháng 2 năm 1972

Ba má kính mến!

Hôm nay con viết thư cho ba má. Điều trước tiên con muốn báo tin là chúng con luyện tập rất khẩn trương và hình như sẽ hành quân vào trước mùa mưa năm nay. Vừa rồi Thái Hòa và Lương Hoà đã qua học A trưởng bên trường quân chính. Giờ chỉ còn lại con, Chấn Hưng và Sơn thôi. Thằng Hưng cũng được đi học nhưng nó viết đơn xin ở lại, vì đi học để làm cán bộ khung huấn luyện tân binh chứ không được đi B. Số con may nên không có tên trong danh sách đi học. Nghe A trưởng nói là cuối tháng 3 sẽ được về phép. Nhưng cũng có thể có lệnh là đi ngay chẳng kịp về nhà nữa. Nếu được về phép mười ngày thì hành quân từ đây về Hà Nội đã mất hai ngày, chỉ được nghỉ sáu ngày vì mất bốn ngày đi đường.

Sang tuần sau, khoảng ngày mùng 3 tháng 4, chúng con sẽ bắn đạn thật. Ngày mùng 5 sẽ đi dã ngoại lên Tân Lạc, đến cuối tháng 3 thì trở về và có thể được nghỉ phép, ba má ạ.

Ở đây, dạo này ngày nắng chói chang. Tập ngày tập đêm khá mệt nhưng người khỏe ra. Con quyết tâm chiến đấu thật dũng cảm để làm vẻ vang cho gia đình ta. Tuy còn một số khuyết điểm nhưng con sẽ sửa chữa ba má ạ.

Cuối thư con nhắn má mua cho con mấy cái ruột bi và gửi cho con cái ảnh gia đình ta vì sợ không được về phép, ba má ạ. Má mua cho con mấy cái tem nữa. Chỉ thế thôi.

Cuối cùng con chúc ba má, anh Nguyên, chị Thanh và các em mạnh khỏe.

Con của ba má. Y Hòa.

 * * *

 Thanh Hóa…...

Ba má kính mến!

Qua bảy ngày hành quân, hôm nay con đã đến Thanh Hóa. Đường đi rất gian khổ. Vừa đi tầu, đi bộ, đi xe. Đêm nay bọn con tiếp tục hành quân bằng xe. Thế là đã cách Hà Nội 200km rồi má ạ. Máy bay Mỹ ném bom nát bét và quần suốt ngày suốt đêm. Hôm đến Ninh Bình bọn con phải đi chuyển đạn trong khi máy bay Mỹ gầm rít điên cuồng. Lúc ấy cũng sợ. Toa chở đạn pháo hạng nặng bị trúng bom nổ suốt đêm. Thanh niên xung phong đến nhưng không dám vào cứu. Hai trung đội của con được tiểu đoàn điều đến.

Không còn bao lâu nữa là bọn con sẽ vào đến vùng giải phóng của miền Nam và được tham gia chiến đấu. Sẽ biết thế nào là gay go ác liệt.

Ba má yên tâm, khi về đến đơn vị mới con sẽ viết thư về báo hòm thư. Ba đứa ở cơ quan mình vẫn mạnh khỏe. Ở nhà chắc đi sơ tán hết rồi ba má nhỉ? Con đi xa nhưng cũng rất lo cho nhà ta vì bây giờ nó đánh phá mạnh lắm.

Tình hình như vậy. Tiền con còn 10 đồng, lạp xường vẫn còn và cá hộp của má cho thì hôm nay đục ra ăn. Chiều tối nay là bọn con tiếp tục đi và có thể đến Hà Tĩnh. Toàn đi đêm, ngày thì lăn ra ngủ, mặc cho máy bay gầm rú. Dọc đường gặp những đoàn xe chở thương binh từ trong Nam ra nhiều. Xe cộ tấp nập.

Thôi con tạm dừng bút nhé. Chúc ba má và cả nhà mạnh khỏe. Cho con gửi lời thăm cô Thống, chú Ái Phương, cô Quế. Má báo là con vẫn khỏe và quyết tâm chiến đấu đến ngày toàn thắng.

Con của ba má.

 * * *

 Ngày 12 tháng 7 năm 1972

Ba má kính mến!

Con đã đến địa điểm giao quân. Như vậy là sau 12 ngày hành quân, hôm nay con đã trở thành lính của sư 312. Đơn vị mới của con sẽ vào sâu trong Nam, ba má ạ. Sẽ có thể đi qua Tây Nguyên và dừng ở đó một, hai tháng.

Ba má ơi, thế là từ nay con đã vào trong tuyến lửa và được chiến đấu thực sự rồi. Nhưng cũng có điều buồn vì bị xé lẻ không được ở cùng thằng Sơn và Chấn Hưng nữa. Sơn nó buồn lắm. Bọn con hình như bị điều đi đơn vị khác và về hậu cứ thì phải. Con và Vũ Trung cùng một số con em cán bộ trở về sư bộ. Con đang lo nếu không được chiến đấu thì chán lắm. Chỉ sợ lại làm lính thông tin thôi. Mong sao được đi chiến đấu thì sướng. Hiện bọn con đang ở đầu cầu của miền Bắc, mấy hôm nữa sẽ vào Quảng Trị. Hôm nay, cán bộ khung huấn luyện quay trở ra nên con viết thư này nhờ Chính trị viên phó đem ra.

Ba má kính mến! Hiện giờ sức khỏe của con rất tốt. Được cấp phát nhiều thứ nên ba-lô rất nặng. Máy bay vẫn quần đảo nhưng chưa bị bom trận nào. Chúng con đóng quân bên một con sông lớn, nước rất mát và trong. Khi nào vào đến miền Nam thì con sẽ víêt thư báo tin cho ba má biết.

Cuối thư con chúc ba má khỏe.

Con của ba má đây. Y Hòa.

TB: Ba má cho con gửi lới hỏi thăm anh Giỏi.

 * * *

 Miền Nam Việt Nam

Ba má thương mến của con!

Hôm nay từ mảnh đất xa xôi và nóng bỏng này con lại viết thư về thăm ba má và gia đình.

Ba má ạ! Hiện con vẫn mạnh khỏe và đang chờ nhận nhiệm vụ. Chỉ còn vài ngày nữa thôi là cuộc chiến đấu sẽ bắt đầu, đứa con của ba má sẽ thực sự bước vào tôi luyện trong lò lửa chiến tranh. Sự chết chóc không còn là niềm sợ hãi đối với con. Sự mong muốn lập công luôn trỗi dậy hơn bao giờ hết. Lúc nào con cũng nghĩ làm sao trong cuộc chiến sắp tới mình sẽ giết được nhiều giặc để rồi lỡ có sao cũng khỏi ân hận. Máy bay và pháo kích đã thành cơm bữa. Ban đêm pháo sáng đủ loại đua nhau bắn lên trời, ban ngày thì máy bay rà sát ngọn cây tìm kiếm. Ngày nào mà không thấy bóng máy bay quần đảo bắn phá thì tự nhiên trở nên lạ lẫm, trái quy luật. Mặc máy bay, pháo kích, những sư đoàn chủ lực của ta vẫn rầm rập tiến vào giải phóng Huế và các tỉnh.

Riêng tụi con thì buồn cũng có mà vui thì cũng nhiều. Vui nhất là đã ở trong chiến trường mà vẫn còn tập đánh trận giả. Đêm qua, tụi con vừa tập đánh biệt kích. Còn ngày vẫn hai bữa cơm rồi lại chơi với ngủ. Nằm võng nhiều đến nỗi đau cả lưng. Tắm sông thì ngày đến hai, ba bận. Chẳng hiểu sông gì mà sớm nước ngọt, chiều nước mặn. Ăn uống kham khổ, mỗi tiểu đội ngày chỉ được một hộp thịt, còn rau thì phải tự đi kiếm lấy ăn. Riêng mì chính và ruốc lại quá nhiều nên ăn cũng đỡ.

Thằng Sơn và Hưng vẫn cùng đại đội với con. Khỏe cả. Ở nhà ba má đừng lo gì nhiều nhé! Con vẫn chưa nhận được thư nào của ba má. Đây là lá thư thứ tư con viết về nhà. Các em vẫn khỏe chứ ạ? Nhà ta có đi sơ tán hết chưa?

Con chúc ba má và cả nhà mạnh khỏe. Nhắn anh Nguyên và chị Thanh viết thư cho con nhé!

Con của ba má.

Chiến sĩ Quân giải phóng miền Nam Việt Nam, Y Hòa Mlodunzu.

Hòm thư của con: 651091 JA014

 * * *

 Ngày 18 tháng 8 năm 1972

Ba má thương nhớ của con!

Hôm nay, từ Quảng Trị con viết thư cho ba má. Sau chặng đường hành quân vượt Trừơng Sơn nóng bỏng, con vừa nghỉ chân.

Ba má ạ! Đến nay, tụi con mỗi đứa một nơi không còn được sống chung với nhau nữa. Vẫn thuộc sư đoàn nhưng thằng Sơn (con chú Chiến) về đơn vị công binh, còn con với thằng Chấn Hưng ở lại tiểu đoàn cũ vưà biên chế thành tiểu đoàn 12 ly 7 pháo phòng không của sư. Buồn quá ba má ạ! Hôm chia tay, thằng Sơn khóc quá. Hiện chưa biết nó ở đâu, Nam hay Bắc?

Còn đơn vị con chỉ là đơn vị phục vụ chiến dịch. Buồn quá vì không đuợc ở bộ binh chiến đấu mặt giáp mặt với quân thù. Con bây giờ gầy hơn trước vì vừa qua hai tháng gian nan, ác liệt. Vào đây mới thấy ở ngoài Bắc tụi con rèn luyện chẳng ăn thua gì cả. Lúc ở nhà thì sướng như tiên, vào đây thì chẳng có gì ăn, chỉ có cơm với muối thôi. Nhưng vì mệt nên ăn vẫn rất khỏe. Nấu cơm thì chật vật mất mấy tiếng đồng hồ mới chín vì máy bay quần suốt. Ngủ hầm thì ẩm thấp, lầy lội và muỗi nhiều vô kể. Sáng dậy vừa chui ra khỏi màn là muỗi đốt như điên, toàn nhằm vào đầu. Hành quân liên tục suốt ngày suôùt đêm. Vác súng đạn nặng nên hai vai sưng đỏ rần cả lên. Có một điều may mắn là con vẫn chưa bị sốt rét lần nào cả. Không biết sẽ thế nào nhưng giờ thì vẫn khỏe. Vì đã xác định trước sẽ khó khăn gian khổ nên con quyết vượt qua. Nhiệm vụ chiến đấu là trên hết mà.

Quảng Bình, Vĩnh Linh, Quảng Trị giờ là một nên dân chúng ra vào như đi chợ. Tuy vậy, ở vùng mới giải phóng còn khá phức tạp, chính quyền cách mạng ở đây phải rất vững. Có cửa hàng bách hóa của ta cung cấp nhiều mặt hàng và bán cả bằng hai thứ tiền. Hàng hóa Mỹ thì bãi bỏ triệt để. Dân chúng đã quen với B52, khắp nơi chi chít những vệt bom B52, nhiều khu rừng đã bị chúng thiêu huỷ bằng địa.

Ba má ơi! Hiện giờ chúng con vẫn nằm chờ chiến dịch. Ở Quảng Trị việc giành giữ đất rất gay go, nhất là vùng giáp ranh ngày nào cũng có chiến sự. Bọn con chỉ bắn máy bay thôi, nếu căng lắm mới hạ tầm để đánh bộ binh địch. Vì tiểu đoàn mới nhận súng và mới thành lập, chưa chiến đấu trận nào. Con và thằng Vũ Trung vẫn ở cùng một đại đội với thằng Hưng. Khi hành quân ở Trường Sơn, bọn con gặp nhiều đồng bào dân tộc Vân Kiều. Họ chỉ thích đổi gạo lấy gà chứ không thích đá lửa nên đá lửa con vẫn còn. Thuốc bổ Polyvitamine của má cho con vẫn giữ một gói. Má ạ, bây giờ mới thấy B1 là cần thiết vì không tài nào tìm được một cọng rau. Kiếm được ít lá khoai, lá sắn là mừng lắm. Bây giờ thịt hộp cũng chẳng còn, chỉ có mắm tôm, muối, ít ruốc nên người đứa nào cũng phờ phạc. Mì chính thì nhiều lắm, bọn con cứ pha từng thìa mì chính với nước lã làm canh chan ăn.

Ba má ạ! Bây giờ con mới thấy nhớ nhà, nhớ ba má và anh chị em. Ở giới hạn giữa cái sống và cái chết nhiều lúc ứa cả nước mắt vì nhớ nhà. Biết đâu và vĩnh viễn con chẳng còn được thấy ba má và anh chị em con nữa. Trong chiến đấu điều đó đã trở thành bình thường, cái chết chẳng đe dọa được ai nhưng nó vẫn cứ rình rập đâu đây. Lính tiểu đoàn 56 cùng huấn luyện với tụi con vừa bị B52 rải thảm làm chết ba đứa và bị thương cũng nhiều. Tiểu đoàn con cũng bị máy bay ném bom và bắn rôckét, may mà không ai bị sao. Con vẫn giữ một cái ảnh của gia đình nhưng thiếu chị Thanh và thằng Trung, thằng Thắng. Nhưng cũng chẳng sao cả vì con vẫn nhớ và hình dung ra chúng nó.

Ba má ơi, không hiểu ở nhà bây giờ ra sao? Ba má có được mạnh khỏe không? Anh Nguyên và chị Thanh học ra sao rồi? Chị Thanh năm nay có khỏe không, có đỗ đại học không? Con Nhung, thằng Trung, thằng Thắng năm nay chắc học ở Chi Nê? Má bảo rằng con vẫn mạnh khỏe và vẫn nhớ chúng nó nhé! Con vẫn hành quân, chưa nghỉ và chắc chẳng bao giờ nghỉ đâu. Còn Thái Hòa không hiểu bây giờ nó ở đâu? Chắc là nó thơm hơn tụi con rồi. Nhưng thôi, sau này về chắc tụi con sẽ lại thơm hơn. Chính trị viên của con nói chỉ còn đánh độ một hay hai chiến dịch nữa thôi.

Cuối thư con chúc ba má và cả nhà mạnh khỏe, chúc cả nhà gặp nhiều may mắn.

Con của ba má.

Quân giải phóng Bắc Quảng Trị – Y Hòa.

Hòm thư của con: 651091 JA01

TB: Con đã viết về nhà bốn, năm lá thư nhưng vẫn chưa nhận được thư nào.

Đây là lá thư cuối cùng của Y Hòa gửi về cho gia đình.

Hai tháng sau, ngày 16 tháng 10, Y Hòa đã anh dũng hy sinh khi vừa tròn 18 tuổi.

M.P

Sau khi những lá thư cuối cùng của liệt sĩ Y Hòa được đăng trong bài “Sự thật về một lần bốc mộ”, Nguyễn Thanh Sơn - bạn chiến đấu (sống cùng khu tập thể của Ban Dân tộc Trung ương ở dốc Ngọc Hà, Hà Nội) đã gọi điện cho Hồ Bá Đạt. Sơn nghẹn ngào: “Y Hoà hy sinh khi đang giữ chốt tại đồi Cháy, gần khu vực La Vang, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị”.

Biết đâu đấy, thông tin này sẽ là giúp chúng ta tìm được hài cốt của bạn?