Mấy bữa nay trên blog có nhiều chuyện nhức đầu quá, thôi thì...tôi xin đổi đề tài cho AE "nhẹ đầu" (nặng đít) một chút.

Miền Nam có món Bí rợ (bí đỏ) hầm dừa ngon tuyệt vời. Hôm rồi, vợ nấu cho cả nhà ăn, ai cũng khen ngon, riêng tôi thì cũng nhấm nháp vài miếng cho có lệ. Cái gì chứ món bí đỏ thì AE ta chắc đâu có lạ.

Nhớ hồi ở Y trung, mỗi khi tắm sông, cả bọn thường đua nhau bơi qua bờ bên kia rồi leo lên “ngắm ngía” mấy ruộng rau Công xã. Từ dưa chuột dài cả thước lần đầu tiên thấy trong đời tới ruộng bí đỏ trái nào trái ấy tròn lẳn trông sướng mắt. Hồi đó lần đầu tiên tôi mới được thấy trái bí đỏ còn non nằm trên ruộng. Ko nhớ đứa nào đã chỉ cách ăn cực kỳ ngon mà “không làm hại Công xã” (theo lời nó nói vậy). Đó lá cách dùng dao găm thọc sâu vào trái bí đỏ non cắt thành 1 ô vuông rồi dùng mũi dao chích vào đó nhấc lên như cái nắp được mở ra. Dùng 1 cái ống (ko nhớ là ống gì – hình như là bẻ từ cái cây gì làm giàn cho dưa chuột thì phải) thò vô hút ruột non của trái bí đỏ còn ươn ướt, sền sệt…ngọt và mát vô cùng. Sau khi “thưởng thức” xong, trước khi bơi trở về trường thì đậy cái nắp lên như cũ. Nhìn trái bí đỏ thấy vẫn còn nguyên như chưa hề bị gì (!). Lúc đó thấy bí đỏ thật là tuyệt vời.

Nhưng tới khi qua Trường mới, ko rõ ĐCMVH thế nào mà ở trường thiếu hẳn sự tiếp tế làm cho món “Bì lông – bí đỏ” được EA mình “chiến đấu” suốt 6 tháng liền. Lúc này thì có nằm giữa ruộng cũng chẳng màng tới. Hậu quả này kéo dài tới mức đến nay đã 40 năm mà tôi vẫn ko quên được. Hồi đó, thôi thì đủ các loại bí đỏ : bí đỏ luộc, bí đỏ xào, bí đỏ nấu canh, ăn sống, ăn chín…rồi tới món bí đỏ lăn bột chiên thì thật là “hết biết” ! Mà lúc bấy giờ ko biết trường mình lấy thịt lợn ở đâu sao chỉ thấy toàn bì đầy lông còn thịt (cả mỡ và nạc) đi đâu nhỉ ? May mà còn mấy cọng rau muống cạn mà các lớp đều phải trồng phía sau nhà tắm cấp 2, nên thỉnh thoảng còn có canh rau muống, nhưng cũng chẳng bõ bèn vào đâu.

Nay có cơ hội nhớ lại chuyện xưa thấy đời mình đã được “đánh dứt điểm” món Bí đỏ, ko bao giờ còn ham muốn nữa. Món ngon này xin nhường lại vợ con. Nhưng cũng thật buồn, khi kể lại, mấy đứa nhỏ cười rũ rượi nghĩ ba đang kể chuyện tiếu lâm “thời kỳ đổi mới” mới chết chứ ! Thật chỉ có AE mình mới thông cảm được.

Mấy bữa nay trên blog có nhiều chuyện nhức đầu quá, thôi thì...tôi xin đổi đề tài cho AE "nhẹ đầu" (nặng đít) một chút.

Miền Nam có món Bí rợ (bí đỏ) hầm dừa ngon tuyệt vời. Hôm rồi, vợ nấu cho cả nhà ăn, ai cũng khen ngon, riêng tôi thì cũng nhấm nháp vài miếng cho có lệ. Cái gì chứ món bí đỏ thì AE ta chắc đâu có lạ.

Nhớ hồi ở Y trung, mỗi khi tắm sông, cả bọn thường đua nhau bơi qua bờ bên kia rồi leo lên “ngắm ngía” mấy ruộng rau Công xã. Từ dưa chuột dài cả thước lần đầu tiên thấy trong đời tới ruộng bí đỏ trái nào trái ấy tròn lẳn trông sướng mắt. Hồi đó lần đầu tiên tôi mới được thấy trái bí đỏ còn non nằm trên ruộng. Ko nhớ đứa nào đã chỉ cách ăn cực kỳ ngon mà “không làm hại Công xã” (theo lời nó nói vậy). Đó lá cách dùng dao găm thọc sâu vào trái bí đỏ non cắt thành 1 ô vuông rồi dùng mũi dao chích vào đó nhấc lên như cái nắp được mở ra. Dùng 1 cái ống (ko nhớ là ống gì – hình như là bẻ từ cái cây gì làm giàn cho dưa chuột thì phải) thò vô hút ruột non của trái bí đỏ còn ươn ướt, sền sệt…ngọt và mát vô cùng. Sau khi “thưởng thức” xong, trước khi bơi trở về trường thì đậy cái nắp lên như cũ. Nhìn trái bí đỏ thấy vẫn còn nguyên như chưa hề bị gì (!). Lúc đó thấy bí đỏ thật là tuyệt vời.

Nhưng tới khi qua Trường mới, ko rõ ĐCMVH thế nào mà ở trường thiếu hẳn sự tiếp tế làm cho món “Bì lông – bí đỏ” được EA mình “chiến đấu” suốt 6 tháng liền. Lúc này thì có nằm giữa ruộng cũng chẳng màng tới. Hậu quả này kéo dài tới mức đến nay đã 40 năm mà tôi vẫn ko quên được. Hồi đó, thôi thì đủ các loại bí đỏ : bí đỏ luộc, bí đỏ xào, bí đỏ nấu canh, ăn sống, ăn chín…rồi tới món bí đỏ lăn bột chiên thì thật là “hết biết” ! Mà lúc bấy giờ ko biết trường mình lấy thịt lợn ở đâu sao chỉ thấy toàn bì đầy lông còn thịt (cả mỡ và nạc) đi đâu nhỉ ? May mà còn mấy cọng rau muống cạn mà các lớp đều phải trồng phía sau nhà tắm cấp 2, nên thỉnh thoảng còn có canh rau muống, nhưng cũng chẳng bõ bèn vào đâu.

Nay có cơ hội nhớ lại chuyện xưa thấy đời mình đã được “đánh dứt điểm” món Bí đỏ, ko bao giờ còn ham muốn nữa. Món ngon này xin nhường lại vợ con. Nhưng cũng thật buồn, khi kể lại, mấy đứa nhỏ cười rũ rượi nghĩ ba đang kể chuyện tiếu lâm “thời kỳ đổi mới” mới chết chứ ! Thật chỉ có AE mình mới thông cảm được.

Câu hỏi nghe đơn giản với 1 số người, nhưng cũng là trăn trở đối 1 số khác. Phụ huynh chúng ta vốn không chỉ là Đảng viên mà còn là cán bộ Đảng và trên hết các “ông bô, bà bô” đều đem hết cuộc đời mình chiến đấu cho sự nghiệp của Đảng. Bởi vậy chuyện phấn đấu vào Đảng của AE ta cũng từng được coi là đương nhiên. Vậy mà khi chúng ta đều đã trên 50 tuổi và nhìn lại thì có rất nhiều AE Trỗi không phải / chưa phải / không còn là Đảng viên. Nghe thấy lạ, nhưng cũng chẳng có gì là lạ cả !

1. Tại sao ba tôi sinh ở Hà Tĩnh mà lại tham gia CM (năm 1927) ở Sài Gòn ? Ai phân công ba tôi vô Nam ? Làm nhiệm vụ gì ?
2. Trong bản sơ yếu lý lịch (hồi này còn dùng bản mẫu SYLL dành cho CB-CNV) tôi ghi : Cha - Họ tên…., Đảng viên - nghề nghiệp hiện nay : CB hưu trí, trước đây : CB cơ quan…. – và sau đó tất nhiên có phần kê khai từng thời kỳ. Nhưng như vậy là “không rõ ràng” vì theo Đảng ủy, ba tôi không phải là Đảng viên mà là CB Đảng chức gì gì đó, ông cũng không phải là CB cơ quan…. mà phải là chức gì gì đó ở cơ quan…

Câu hỏi nghe đơn giản với 1 số người, nhưng cũng là trăn trở đối 1 số khác. Phụ huynh chúng ta vốn không chỉ là Đảng viên mà còn là cán bộ Đảng và trên hết các “ông bô, bà bô” đều đem hết cuộc đời mình chiến đấu cho sự nghiệp của Đảng. Bởi vậy chuyện phấn đấu vào Đảng của AE ta cũng từng được coi là đương nhiên. Vậy mà khi chúng ta đều đã trên 50 tuổi và nhìn lại thì có rất nhiều AE Trỗi không phải / chưa phải / không còn là Đảng viên. Nghe thấy lạ, nhưng cũng chẳng có gì là lạ cả !

1. Tại sao ba tôi sinh ở Hà Tĩnh mà lại tham gia CM (năm 1927) ở Sài Gòn ? Ai phân công ba tôi vô Nam ? Làm nhiệm vụ gì ?
2. Trong bản sơ yếu lý lịch (hồi này còn dùng bản mẫu SYLL dành cho CB-CNV) tôi ghi : Cha - Họ tên…., Đảng viên - nghề nghiệp hiện nay : CB hưu trí, trước đây : CB cơ quan…. – và sau đó tất nhiên có phần kê khai từng thời kỳ. Nhưng như vậy là “không rõ ràng” vì theo Đảng ủy, ba tôi không phải là Đảng viên mà là CB Đảng chức gì gì đó, ông cũng không phải là CB cơ quan…. mà phải là chức gì gì đó ở cơ quan…

Suốt từ nhỏ tới lớn, tôi luôn luôn bị câu “Con ông to” ám ảnh. Mọi chuyện mình làm đều bị XH (bạn bè và cả người lớn) lý giải là vì “con ông to”, chẳng có gì là vì mình và do mình cả. Học giỏi thì vì là “con ông to, ở nhà đâu có phải làm gì” - học dốt thì “con ông to, chỉ biết chơi thôi”. Ngoan thì tại “là con ông to, đâu có thích chơi với con dân” – quậy thì vì “là con ông to nên ỷ thế làm càn”. Lao động giỏi là do “con ông to, ăn uống đầy đủ, có sức khỏe” – còn dở thì vì “con ông to không biết lao động, chỉ biết ăn”. Đủ thứ hết đều có lý do vì “con ông to” ! Tôi nhớ hồi nhỏ có cái áo lụa Liên Xô rất thích, nhưng không dám mặc vì chỉ “con ông to, nhiều tiền mới có”, vậy là bà già phải kiếm mua cho cái áo mậu dịch mặc cho giống chúng bạn. Rồi lâu lâu cũng phải trốn học đi chơi với tụi bạn để không phải là “con ông to chỉ biết nghe lời” (!)

Rồi lên trường Trỗi. Quân phục phát đồng loạt giống nhau, chẳng có thằng “con ông to” nào được bận đồ đẹp hơn, nhiều hơn. Ăn uống giống nhau, ngủ nghê, học tập, lao động, quậy phá như nhau, không có thằng nào vì là “con ông to” mà hơn hay kém thằng khác. Tuy vậy, trong thời gian đầu, tôi vẫn chưa hề hết “phòng thủ” với cuộc sống mới. Sáng ăn ngô bung cứng ngắt, khô còng, lạt nhách nhưng vẫn phải ráng vươn cổ nuốt cho hết suất dù chẳng đói chút nào. Ông bà già gửi cho ít đường cũng không dám trộn vô ăn cho dễ chỉ vì sơ “con ông to không quen ăn khổ, nhà giàu có thừa đường trộn ngô bung ăn sáng”. Nhưng sau vài bữa, có thằng kia, sau khi ngồi nhá vài miếng không xong như tôi đã cầm nguyên chén ngô bung vừa chửi thề vừa đổ ụp vào bụi cây trước mặt “quần hào” mà chẳng thấy ai có ý kiến gì, mặc dù tôi biết rất rõ nó là “con ông rất rất to” ! Rồi từ từ anh em thân nhau, chơi với nhau vì thằng này “chơi được”, thằng kia không hợp tính chứ chẳng hề biết nó là “con ông nào”. Trường Trỗi có lẽ là nơi duy nhất không có, hay gần như không có khái niệm “con ông to”. Hay tại ở đây toàn là “con ông to” như 1 số người vẫn nói, cho dù có ông “to nhiều”, ông “to ít” ?

Kết thúc trường Trỗi. Giờ đã lớn hơn, hiểu hơn mới thấy không chỉ có mình, mà còn có nhiều “con ông to” khác cũng không thể vượt qua được “miệng đời”. 1 số bạn bè tôi tặc lưỡi : Ừ, thì ta là con ông to ! Đã thế thì sử dụng cho hết cái gọi là “con ông to”. Chuyện hay có, chuyện dở cũng không thiếu. Người thành công có nhiều, kẻ “rớt đài” cũng không ít. Kẻ đúng người sai, nhưng đếu không tránh khỏi cái tiếng “con ông to ỷ thế làm càn” (hoặc làm tốt ?). 1 số khác – trong đó có tôi – thì cố gắng từ chối các sự ưu đãi vẫn thường có trong XH và bằng mọi cách chứng minh cho mọi người biết mình làm nên sự nghiệp bằng chính đôi chân mình chứ không phải bằng cái chân “ông to”. Để vượt qua được “cửa ải” này, nhiều khi tôi đã phải vận hết “10 thành công lực” cũng chỉ để đạt được 1 cái kết quả bé xíu mà những người khác rất dễ dàng vượt qua. Nhưng người thành đạt thì cũng vẫn vì là “con ông to” nên có nâng đỡ. Thậm chí có người không phải “con ông to” nhưng cũng được ghép cho là con rơi “ông to” này, con nuôi “ông to” kia (?). Số khác thì quá chán nản, “buông tay” “gác kiếm”, rút về với thú vui gia đình, tìm kiếm sư an nhàn bắt buộc trong tuổi chưa thật là già. Đó cũng vì là “con ông to” nên dễ chán nản, thiếu nghị lực (?)

Tôi có 1 thằng bạn Trỗi, “con ông rất to”, nó học rất giỏi, không hiểu có ai nói gì không, nhưng sau khi tốt nghiệp phổ thông với điểm vào hàng đầu Hà Nội, nó được ông già gửi ngay vào quân đội đi nghĩa vụ quân sự, hình như là ra mặt trận (năm 1971). Chẳng thấy ai nói nó là “con ông to” nên phải đi lính ! (Sau này nó về học Đại học vẫn rất giỏi). Bản thân tôi cũng “được” 1 số CB lãnh đạo trực tiếp hết sức “lưu tâm theo dõi” tìm cho ra bằng hết các khuyết điểm của mình để khuếch trương lên cho mọi người biết rằng “con ông to” thì phải chịu những “hình phạt” nặng nề hơn người khác (?).

Ôi, đến nay đã hơn 50 tuổi, cái bóng “con ông to” vẫn còn phủ lên tôi ! Dẫu biết rằng không ai lựa được chỗ mình sinh ra, nhưng tới giờ vẫn không hiểu được : “con ông to” là tiền đề có lợi hay có hại cho cuộc đời mình ? Thôi chỉ mong sao XH ngày một đổi khác để con cháu mình không bị là “con ông to” / “cháu ông to”!

Suốt từ nhỏ tới lớn, tôi luôn luôn bị câu “Con ông to” ám ảnh. Mọi chuyện mình làm đều bị XH (bạn bè và cả người lớn) lý giải là vì “con ông to”, chẳng có gì là vì mình và do mình cả. Học giỏi thì vì là “con ông to, ở nhà đâu có phải làm gì” - học dốt thì “con ông to, chỉ biết chơi thôi”. Ngoan thì tại “là con ông to, đâu có thích chơi với con dân” – quậy thì vì “là con ông to nên ỷ thế làm càn”. Lao động giỏi là do “con ông to, ăn uống đầy đủ, có sức khỏe” – còn dở thì vì “con ông to không biết lao động, chỉ biết ăn”. Đủ thứ hết đều có lý do vì “con ông to” ! Tôi nhớ hồi nhỏ có cái áo lụa Liên Xô rất thích, nhưng không dám mặc vì chỉ “con ông to, nhiều tiền mới có”, vậy là bà già phải kiếm mua cho cái áo mậu dịch mặc cho giống chúng bạn. Rồi lâu lâu cũng phải trốn học đi chơi với tụi bạn để không phải là “con ông to chỉ biết nghe lời” (!)

Rồi lên trường Trỗi. Quân phục phát đồng loạt giống nhau, chẳng có thằng “con ông to” nào được bận đồ đẹp hơn, nhiều hơn. Ăn uống giống nhau, ngủ nghê, học tập, lao động, quậy phá như nhau, không có thằng nào vì là “con ông to” mà hơn hay kém thằng khác. Tuy vậy, trong thời gian đầu, tôi vẫn chưa hề hết “phòng thủ” với cuộc sống mới. Sáng ăn ngô bung cứng ngắt, khô còng, lạt nhách nhưng vẫn phải ráng vươn cổ nuốt cho hết suất dù chẳng đói chút nào. Ông bà già gửi cho ít đường cũng không dám trộn vô ăn cho dễ chỉ vì sơ “con ông to không quen ăn khổ, nhà giàu có thừa đường trộn ngô bung ăn sáng”. Nhưng sau vài bữa, có thằng kia, sau khi ngồi nhá vài miếng không xong như tôi đã cầm nguyên chén ngô bung vừa chửi thề vừa đổ ụp vào bụi cây trước mặt “quần hào” mà chẳng thấy ai có ý kiến gì, mặc dù tôi biết rất rõ nó là “con ông rất rất to” ! Rồi từ từ anh em thân nhau, chơi với nhau vì thằng này “chơi được”, thằng kia không hợp tính chứ chẳng hề biết nó là “con ông nào”. Trường Trỗi có lẽ là nơi duy nhất không có, hay gần như không có khái niệm “con ông to”. Hay tại ở đây toàn là “con ông to” như 1 số người vẫn nói, cho dù có ông “to nhiều”, ông “to ít” ?

Kết thúc trường Trỗi. Giờ đã lớn hơn, hiểu hơn mới thấy không chỉ có mình, mà còn có nhiều “con ông to” khác cũng không thể vượt qua được “miệng đời”. 1 số bạn bè tôi tặc lưỡi : Ừ, thì ta là con ông to ! Đã thế thì sử dụng cho hết cái gọi là “con ông to”. Chuyện hay có, chuyện dở cũng không thiếu. Người thành công có nhiều, kẻ “rớt đài” cũng không ít. Kẻ đúng người sai, nhưng đếu không tránh khỏi cái tiếng “con ông to ỷ thế làm càn” (hoặc làm tốt ?). 1 số khác – trong đó có tôi – thì cố gắng từ chối các sự ưu đãi vẫn thường có trong XH và bằng mọi cách chứng minh cho mọi người biết mình làm nên sự nghiệp bằng chính đôi chân mình chứ không phải bằng cái chân “ông to”. Để vượt qua được “cửa ải” này, nhiều khi tôi đã phải vận hết “10 thành công lực” cũng chỉ để đạt được 1 cái kết quả bé xíu mà những người khác rất dễ dàng vượt qua. Nhưng người thành đạt thì cũng vẫn vì là “con ông to” nên có nâng đỡ. Thậm chí có người không phải “con ông to” nhưng cũng được ghép cho là con rơi “ông to” này, con nuôi “ông to” kia (?). Số khác thì quá chán nản, “buông tay” “gác kiếm”, rút về với thú vui gia đình, tìm kiếm sư an nhàn bắt buộc trong tuổi chưa thật là già. Đó cũng vì là “con ông to” nên dễ chán nản, thiếu nghị lực (?)

Tôi có 1 thằng bạn Trỗi, “con ông rất to”, nó học rất giỏi, không hiểu có ai nói gì không, nhưng sau khi tốt nghiệp phổ thông với điểm vào hàng đầu Hà Nội, nó được ông già gửi ngay vào quân đội đi nghĩa vụ quân sự, hình như là ra mặt trận (năm 1971). Chẳng thấy ai nói nó là “con ông to” nên phải đi lính ! (Sau này nó về học Đại học vẫn rất giỏi). Bản thân tôi cũng “được” 1 số CB lãnh đạo trực tiếp hết sức “lưu tâm theo dõi” tìm cho ra bằng hết các khuyết điểm của mình để khuếch trương lên cho mọi người biết rằng “con ông to” thì phải chịu những “hình phạt” nặng nề hơn người khác (?).

Ôi, đến nay đã hơn 50 tuổi, cái bóng “con ông to” vẫn còn phủ lên tôi ! Dẫu biết rằng không ai lựa được chỗ mình sinh ra, nhưng tới giờ vẫn không hiểu được : “con ông to” là tiền đề có lợi hay có hại cho cuộc đời mình ? Thôi chỉ mong sao XH ngày một đổi khác để con cháu mình không bị là “con ông to” / “cháu ông to”!