Mẩn mê ngắm tỷ lệ vàng
Bước qua bước lại, hai hàng nõn thon
Muốn ôm khuôn thước trăng tròn
Hôn vùi non nước, thỏa hồn lang bang

Chợt nhìn thấy vợ đi ngang
Vội nhăn mặt khỉ: "Toàn nàng...ma chê!"
Vợ lườm, vợ nguýt thấy ghê:
"Đàn ông, một lũ chẳng mê cũng thèm!"

Lạ thay hai mảnh treo rèm
Khéo che vô tỷ, người xem...nức lòng!

Chú thích: *
- "Tỷ lệ vàng" là tên gọi sùng tín của số "e" ( còn gọi là số "Ơle", hay số "phi"). Ngoài ra nó còn được gán những danh xưng như: "Sự chia cắt hoàng kim", "Tỷ lệ thần tiên", "Con số vàng", "Số vô tỷ nhất trong các số vô tỷ"...
- Theo truyền thuyết, vào thế kỷ V trước CN, khi nhà toán học Hy Lạp cổ đại, tên là Hippasus

Hippasus

Hippasus of Metapontum

, khám phá ra Tỷ lệ vàng, Pitago

Pythagoras

Pythagoras (tiếng Hy Lạp: Πυθαγόρας; sinh khoảng năm 580 đến 572 TCN - mất khoảng năm 500 đến 490 TCN) là một nhà triết học người Hy Lạp và là người sáng lập ra phong trào tín ngưỡng có tên học thuyết Pythagoras. Ông thường được biết đến như một nhà khoa học và toán học vĩ đại.

Pythagoras

(được cho là ông tổ chính thức của toán học) và các môn đệ của ông (tạo thành trường phái triết học khẳng định Vũ Trụ được cấu tạo nên từ những con số) đã vô cùng sửng sốt, hoảng sợ, thậm chí là khiếp đảm thực sự. Họ cho rằng đó là "một thứ hỏng hóc vũ trụ" nên đã tổ chức cúng tế 100 con bò và phán quyết không ai được nhắc đến nó, nếu không sẽ phải chịu hình phạt khốc liệt nhất.
- Vào năm 300 trước CN, chính Ơcờlít

Euclid

Euclid (tiếng Hy Lạp: Εὐκλείδης, phiên âm tiếng Việt là Ơ-clit) là nhà toán học lỗi lạc thời cổ Hy Lạp, sống vào thế kỉ thứ 3 TCN. Ông được mệnh danh là "cha đẻ của Hình học"...

Chân dung Euclid của Justus van Ghent vào thế kỉ 15. Không có tranh tượng hoặc miêu tả nào về bề ngoài của Euclid từ thời ông còn lại đến nay

(Euclid, 330(?)-280 TCN, người khai sinh môn hình học) đã lần đầu tiên nêu lên vấn đề "Tích trung bằng tích ngoại" cho ra kết quả Tỷ lệ vàng.
- Theo Nguyễn Minh Hoàng (biên dịch): "Một vài bộ óc toán học vĩ đại nhất của mọi thời đại, từ Pitago và Ơcờlít ở Hy Lạp cổ đại, sang nhà toán học Leonardo

Fibonacci

Leonardo Pisano Bogollo (khoảng 1170 – khoảng 1250), còn được biết đến với tên Leonardo của Pisa, Leonardo Pisano, Leonardo Bonacci, Leonardo Fibonacci, hay, phổ biến nhất, chỉ là Fibonacci, là một nhà toán học người Ý, được một số người xem là "nhà toán học tài ba nhất thời Trung Cổ".[1]

Chân dung đương thời, chưa rõ tác giả

người Ý ở Pisa thời Trung Cổ và nhà thiên văn Johannes Kepler

Johannes Kepler

Johannes Kepler (27 tháng 12, 1571 – 15 tháng 11, 1630), một gương mặt quan trọng trong cuộc cách mạng khoa học, là một nhà toán học, nhà chiêm tinh học, nhà thiên văn học, và là một nhà văn ở buổi đầu của những truyện khoa học viễn tưởng người Đức...

Chân dung Johannes Kepler năm 1610

thời Phục Hưng, đến những gương mặt hiện nay (theo thời gian người viết-NV) như nhà vật lý Roger Penrose

Roger Penrose

Roger Penrose, 2005

tại đại học Oxford, đều đã bỏ nhiều công sức để nghiên cứu tỷ lệ ấy.

Nhưng không chỉ những nhà toán học mới bị hấp dẫn bởi Tỷ lệ vàng. Giới sinh học, họa sĩ, nhạc sĩ, sử gia, kiến trúc sư, tâm lý gia, thậm chí ngay cả những nhà huyền học đều đã ưu tư và luận bàn về nền tảng của sức hấp dẫn cũng như sự có mặt ở khắp mọi nơi của Tỷ lệ vàng. Thực tế ta có thể mạnh dạn bảo rằng Tỷ lệ vàng đã gợi nguồn cảm hứng cho nhiều nhà tư duy của tất cả những bộ môn, mà mọi con số khác trong lịch sử toán học không thể nào so sánh được".
- Và đây là lời của nhà toán học lừng danh J. Kepler

Johannes Kepler

Johannes Kepler (27 tháng 12, 1571 – 15 tháng 11, 1630), một gương mặt quan trọng trong cuộc cách mạng khoa học, là một nhà toán học, nhà chiêm tinh học, nhà thiên văn học, và là một nhà văn ở buổi đầu của những truyện khoa học viễn tưởng người Đức...

Chân dung Johannes Kepler năm 1610

(1571-1630): "Hình học có hai bảo vật, một là Định lý Pitago, bảo vật kia là Định lý Tích trung bằng tích ngoại. Cái thứ nhất ta có thể so sánh với một lượng vàng, cái thứ hai ta có thể gọi là viên ngọc quí".
- Ơle

Léonard Euler

Leonhard Euler (đọc là "Ơ-le" theo phiên âm từ tiếng Pháp hay chính xác hơn là "Ôi-lờ" [ˈɔʏlɐ] theo phiên âm tiếng Đức; 15 tháng 4, 1707 – 18 tháng 9, 1783) là một nhà toán học và nhà vật lý học Thụy Sĩ. Ông (cùng với Archimedes và Newton) được xem là một trong những nhà toán học lừng lẫy nhất...

Chân dung do Johann Georg Brucker vẽ

(Léonard Euler, 1707-1783) là nhà toán học và vật lý học thiên tài người Thụy Sĩ. Ông được xem là nhà toán học quan trọng nhất trong thế kỷ XVIII và là người đầu tiên áp dụng toán vi-tích phân vào môn vật lý. Theo nhà toán học nổi tiếng G. Polya

George Pólya

George Pólya (Hungarian: Pólya György; December 13, 1887 – September 7, 1985) was a Hungarian Jewish mathematician. He was a professor of mathematics from 1914 to 1940 at ETH Zürich and from 1940 to 1953 at Stanford University...

George Pólya, ~ 1973

, Ơle còn là bậc thầy của nghiên cứu qui nạp toán học, đã có những phát minh lớn nhờ phép qui nạp về các chuỗi số vô hạn, trong lý thuyết số và trong những lĩnh vực toán học khác nữa.