Bạn Trỗi K6

Lâu nay ta vẫn thường chứng kiến và nhiều khi tham gia vào mấy cái lễ lạt mà phải thắp nhang vái / lạy. Ai cũng làm vậy, cầm cây nhang vái / lạy “lụp bụp”… nhưng mấy ai biết cần phải “làm” mấy cái mới đúng?

Theo một số sách nói về nghi lễ đời người thì số lần vái / lạy đều có ý nghĩa riêng của nó. Trước hết nói về đám ma. Khi người tới viếng vái / lạy thì có nghĩa là:

Cái thứ nhất: là câu chào như: kính chào chú / bác / bạn… là người đang nằm trong hòm. Hay nói theo kiểu Mỹ thì là say hello.

Cái thứ 2: là câu thăm hỏi tương tự như How are you!, nhưng tất nhiên người đã chết thì không thể khỏe được rồi, do vậy ở đây phải hiểu là cầu chúc… ra đi bình yên hay gì đó tương tự.

Cái thứ 3: lúc này mới bắt đầu cần phải cẩn thận. Nếu ta viếng xong rồi sau đó còn quay lại (để dự lể truy điệu và / hoặc đi đưa chẳng hạn) thì cái này có nghĩa là tôi là cái gì đó (bạn bè hay con cháu…) của người đã mất đến đây viếng và hẹn sẽ còn quay lại (see you again!). Và như vậy thì chỉ vái / lạy 3 cái là xong. Nhưng nếu không thể quay lại mà sẽ đi về luôn thì cái thứ 3 này có nghĩa là đang nói lên điều tâm sự với người đã khuất (một lời thương tiếc, một kỷ niệm xưa, một câu cầu xin phù hộ…). Và trong trường hợp này thì phải có cái thứ 4.

Cái thứ 4: lúc này chỉ thuần túy có ý nghĩa là lời giã biệt (không quay lại đám ma nữa). Trong các đám ma đời xưa, gia chủ đều cử người ngồi đếm mấy cái vái / lạy này để biết được số người sẽ tham gia đưa tiễn tới huyệt mà chuẩn bị cho được chu đáo.

Cũng chính vì số vái / lạy có ý nghĩa như vậy, nên thân nhân người đã khuất đứng đối diện để nhận và vái / lạy trả bao giờ cũng ít hơn người đi viếng 1 cái là do cái thứ 2 thì không cần trả lời có lẽ vì là điều này “nằm ngoài tầm tay” của cả 3 người (người viếng, người chết và thân nhân)?

Và cũng chính với ý nghĩa đó, nên sau cái thứ 3 (trong trường hợp 4 cái) thì người ta thường ngừng lại 1 chút bởi nội dung truyền tải hơi dài cần phải có thời gian để nói và “nghe” hết.

Cũng vì vậy khi quay trở lại để đưa đi thì chỉ làm 3 cái (số 1, số 3 và số 4) thôi.

Đối với các lễ ở chùa, nhà thờ tổ, mồ mả… (những người đã mất lâu rồi hay không tồn tại hoặc chỉ tồn tại trong cái chỗ mà mình cần / muốn lễ) thì có phức tạp hơn. Các cú vái / lạy lúc này thường là:

1 - say hello
2 - How are you
3 – I’m… gì đó, cầu xin gì đó….

Rồi ngừng lại trong trạng thái thật tập trung để còn “nghe” lời phán của “người” vọng về. Nếu có nhiều cầu xin thì lặp lại cái thứ 3… Cho tới khi xin hết thì thôi.

4 – thank you
5 – good bye
6 - see you again

Và nếu sau này không again (để trả lễ như đã hứa) là bỏ mẹ! Còn nếu không có câu 6 thì không hiểu lời khấn có… hiệu nghiệm không?!

Tóm lại, ý nghĩa của mấy cái vái / lạy cũng rất “phức tạp”. Bởi vậy, ngày nay, hầu hết đều thường ngó xung quanh xem họ làm mấy cái thì mình làm theo cho chắc ăn! Và gia chủ cũng chẳng hơi đâu đếm mấy cái cho mệt.

Vài lời bậy bạ, xin thắp 2 nén nhang vái cái thứ 3 và thứ 6 mong những người đã khuất và không tồn tại xá tội!!!